USBON ANG SISTEMANG POLITIKAL ALANG SA PAG-USWAG

By Bayawanon

Dunay duha ka mga hugna sa kasaysayan sa nasodnong politika sa Pilipinas nga diin ang sistemang politikal sa Pilipinas usa sa sistemang parlyamentaryo mao kini ang mga panahon nga dunay Philippine Assembly ang nasod, ug usab sa panahon ilalalom sa 1973 Constitution. Duna usab duha ka hugna sa kasaysayan sa politika sa Pilipinas nga diin ang sistemang politikal sa Pilipinas usa ka sistemang presidensyal (presidential system), mao kini ang mga panahon sa Pilipinas ilalom sa 1935 Philippine Constitution ug 1987 Philippine Constitution. Og ato gayod ihapon, ika upat na kita nag ilis og sistemang panggobyerno ug nigasto og higanteng budget sa kuwarta alang sa pag-usab sa sistema sa panggobyerno sa Pilipinas, apan wala gayod nahitabo nga maayo sa mga Pilipino. Sa akong naobserbahan, duha lamang ka sistema sa pang gobyerno ang nag puli-puli og padagan sa atong nasod mao kini ang sistemang presidensyal ug sistemang parliamentaryo nga wala naghatag og kauswagan sa nasod nga Pilipinhon.

Tungod niini nahimugso sa akong hunahuna ang pag umol og bag-ong sistema sa pang gobyerno nga magahatag og kaayohan sa tanan ug maghaw-ag og patas nga kalamboan sa kada rehiyon o probinsiya sa kapupod-ang Pilipinhon. Sa atong nabantayan gikan sa pagkahimugso sa nasod nga Pilipinas ang kalamboan na sentro lamang sa kaulohan nga mao ang Metro Manila ug ang mga lider nga nasyonal kalabanan taga Luzon ug nagpuyo sa Metro Manila, kining matang/klase sa nasyonal nga suliran sa pulitika ug pang gobyerno mahatagan lamang og solusyon ug ang sistema sa pang gobyerno sa Pilipinas mailisan og sistemang federal (Federal System/Form of Government).

Ang mga modelo sa mga gobyernong federal nanag-una sa kalamboan sa tibuok kalibotan sama sa Estados Unidos (United States), Belgium ug Switzerland. Ang kalamboan sa maong mga nasod puwedeng mahitabo sa Pilipinas kon atong buhaton ang mga lakang nga gihimo sa maong mga nasod aron pag pauswag sa atong sistemang politikal dinhi sa Pilipinas. Sa ilalom sa usa ka federal nga pang gobyerno. Ilalom sa gobyernong federal dunay pareho ug patas nga kalamboan sa kada rehiyon o probinsiya, ang mga Tagalog di na mora og mas taas kay sa mga Ilonggo,Cebuano, Tausog,Tausog, Waray, Igorot ubp. o vice-versa ug ang kalamboan dili lang ma focus sa Imperial Manila. Ilalom sa pang gobyernong federal duna nay tinood nga awtonomiya sa kada grupong etniko ug sa kada rehiyon, ug ang nasyonal nga balay-balaoranan, ilabi na ang Senado ma representahan na og mga Senador nga nagagikan sa kada rehiyon sa kapupud-an sa nasod nga Pilipinhon.

Nag ilis-ilis na kita og upat ka beses og sistemang pang gobyerno nga wala namunga ug maayong bunga ug nga diin kita nag usik og dakong kantidad, nag usik og sobra pa gani sa trilyones ka pesos, nan, karon na ang insaktong panahon pag hatag og tsansa sa pag bag-o sa pangagamhanang Pilipinhon ug ato nang sulayan ang sistemang federal alang sa paglambo sa Pilipinas sa kinatibok-an gayud. Hinaot pa unta.